Farruco Sesto / Caracas / NÓSdiario

Cinco de marzo de 2013, faleceu Hugo Chávez.  Uns meses antes recomendara que de sobrevir algunha circunstancia fortuita, designasen Nicolás Maduro como candidato a Presidencia da República.  Tal como indica a Constitución para os casos de ausencia absoluta, 14 de abril tiveron lugar as eleccións nas que o pobo, seguindo aquela expresa recomendación, elixiu, efectivamente, a Maduro.

Non foi doado para o novo presidente. Dende o primeiro momento todas as forzas internas e externas contrarias á Revolución Bolivariana lanzáronse contra el. O propio Chávez advertírao con duras verbas proféticas naquel 8 de decembro: “Non faltarán os que aproveitando circunstancias difíciles, teimen na restauración do capitalismo, do neoliberalismo, para acabar coa Patria. Non, non poderán. A esta circunstancia de novas dificultades -do tamaño que fosen- a resposta de todos e de todas as patriotas, os revolucionarios (…) é unidade, loita, batalla e vitoria.! E así foi, de feito.

Trala toma de posesión de Nicolás Maduro, os EUA, apoiándose nos factores da oposición venezolana ao servizo da oligarquía nacional, lanzaron contra Venezuela unha guerra prolífica, brutal e desapiadada, centrada no obxectivo de destruír a economía e violentar o acontecer diario para desarmaren o ánimo vital do pobo Venezolano.

Desataron no país unha estratexia insurreccional de carácter neofascista, nomeadamente entre os anos 2014 e 2021. E desde o exterior, promovido polos EUA coa complicidade europea, comezou o brutal bloqueo comercial, financeiro, diplomático e comunicacional que continúa até hoxe. A historia é longa, pero abonda lembrar que a partir de 2015, o inquilino da Casa Branca renova cada ano o desavezado decreto de Obama que declarara Venezuela “ameaza insólita e extraordinaria para a seguridade dos EUA”, para manter a agresión, que inclúe, entre outros factores, un total de 927 medidas coercitivas ilegais, mal chamadas sancións, co propósito expreso de dobregar a vontade do pobo venezolano e derrubar o goberno democrático de Nicolás Maduro.

Pero as palabras de Chávez daquel 8 de decembro, non soamente foron proféticas canto ás ameazas e agresións, senón tamén na resposta de “Unidade, loita, batalla e Vitoria” do pobo venezolano. Porque durante estes dez anos, a unión do pobo organizado e a relación cívico-militar mantiveron admirábel resistencia contra a bárbara guerra de cuarta xeración que lles decretaran. Resistencia que gañara cada batalla, do xénero que fose, nos distintos escenarios, con asombrosas vitorias estruturais, até esta etapa de renacemento que agora comeza a vivir Venezuela e que é recoñecida por observadores imparciais.

Venezuela non foi derrotada. A revolución non se entregou. Os traidores e desertores non foron tantos como imaxinaba o imperio nesas circunstancias. O pobo resistiu. E a confianza nun futuro de prosperidade, en soberanía, e co poder do pobo intacto, comeza a despexar nubes agoreiras.

Todo isto conforma a paisaxe política da Venezuela que, en conmemoración dos dez anos da partida física do comandante, ven de celebrar o primeiro Encontro Mundial de Vixencia do Pensamento Bolivariano do Comandante Chávez no Século XXI, con representantes de 55 países, no marco do cume de presidentes do ALBA-TPC, a reunión dos movementos sociais do ALBA, un novo encontro internacional de intelectuais e artistas en defensa da humanidade, con foros e debates, un magno concerto de cantautores, acompañados da Orquestra Filarmónica nacional. Todo isto a maiores dos actos conmemorativos específicos, tanto no gran teatro Teresa Carreño como no lugar onde descansa o Comandante, con presenza de invitados da talla de Evo Morales, Rafael Correa e Raúl Castro. Igualmente recibindo mensaxes de todas partes do mundo.

A nota sobranceira é a actitude dun pobo bolivariano que xa non rememora a Chávez con tristeza, senón que o fai cunha inusitada alegría combativa. Un pobo que asume a presenza do seu comandante en cada minuto da vida e en cada escenario de loita. “Chávez non son eu; Chávez é un pobo” dixera o líder da revolución. E hoxe a xente corea cun sentimento impresionante: Chávez non morreu, multiplicouse. Aquí ninguén fala de Chávez en pasado.

Erea del Rio Iglesias – TSA, Habana

21 de febreiro, celebrando o Día da Lingua Materna, o actual lector da Cátedra Vasca da Universidade da Habana, Borja Arbelaitz Villaquirán, convocou na Libraría da Alma Máter a presentación do libro “Unha volta ao mundo”, do escritor vasco Joseba Sarrionandia, quen fora primeiro lector da devandita cátedra. O libro está publicado en Euskera, Galego, Catalán e Castelán. Día 23, Joseba Sarrionandia tratou na Facultade de Artes e Letras da Universidade da Habana sobre este libro de seu, que lanzara xaneiro de 2023 a editorial Kalandraka. Ao evento asistira tamén o escritor Bernardo Atxaga. A convocatoria formaba parte do programa promovido polo proxecto GalEusCat da devandita facultade, no que participan as Cátedras de Galego, Euskera e Catalá, que honraron neste acto o nacemento de Rosalía de Castro, na ocasión de abriren o curso escolar do ano 2023.

O libro de Sarrionandia mantén que nin Magallanes nin Elcano foron adiantados na primeira singladura de circunvalación xa que era innavegábel a volta das Molucas dende o Cabo de Boa Esperanza. O primeiro en protagonizar a xesta histórica de rodear o mundo foi un escravo, bautizado Henriquillo por Magallanes, quen o comprara nun lugar entre Malasia e Indonesia e que ao cabo foi con el a Portugal. Pouco antes de morrer, Magallanes outorgáralle liberdade e tendo obra de 15 ou 16 anos, consegue safar da trapela que lle prepararan nas Filipinas expedicionarios portugueses.

Para o escritor euskaldun,  dende o século XVI á actualidade, o concepto da propiedade da terra está relacionado coa providencia divina, isto é, co poder e o diñeiro que configuran e impoñen a medida do valor. O autor repara na contradición entre os discursos históricos e a realidade. A desfeita histórica é unha epopea causada por certas ordes sociais, como relato do supremacismo violento.

A metáfora central do libro é a contradición entre BARCO e VASO,  dous conceptos definidos polo mesmo termo en Euskera, o que revela a contradición entre violencia e vida cotiá.

José Manzaneda – La Pupila Insomne

Repasando titulares da prensa corporativa (El País, Le Monde, CNN, Miami Herald, El Comercio, El Mundo, etc.) en relación co fallido auto-golpe de Estado do presidente Pedro Castillo, nunca daremos lido represión, régimen ou derechos humanos (1) (2). Todo ven sendo disturbios y altercados (3). Versión unificada dos feitos que non só recibe carta de lexitimidade nos grandes media, senón en presuntas organizaciones de derechos humanos, como Human Rights Watch, presuntomonitor de dereitos básicos da persoa. Unha entidade que manifesta seu apoio a presidenta golpista Dina Boluarte (4), e coida que é unha mágoa que os gobernos de Arxentina, Bolivia, Colombia e México estean co ex­­­-presidente Pedro Castillo (5). Cando o reconto de vítimas mortais produce escándalo, Human Rights Watch reclama a Xustiza do Perú investigar de contado as mortes nas protestas” (6). Sen sequera condenalas.

E na altura de a represión no Perú atinxir cifras de escándalo, que é o que preocupa a Human Rights Watch? Cuba e Venezuela. Na illa, é unha presunta represión del gobierno e o non abordar as causas que levaran a xente a protestar na rúa en xullo de 2021, que forzaran (…) milleiros de cubanos a abandonaren o país (7).

Human Rights Watch denuncia causas que estaban no fondo das protestas e da emigración en Cuba, e non menciona a asfixia económica provocada polos EUA, o bloqueo de todos os ingresos da illa, 243 sancións ilegais sumadas as que afogan a illa dende hai 61 anos, moitas delas aplicadas no medio da pandemia (8) Nin por acaso usa a palabra bloqueo, ou o termo eufemístico embargo e tamén non considera causa subxacente o bombardeo en redes sociais dende plataformas dos EUA nin o funcionamento do Grupo Operativo de Internet para Cuba, do Departamento de Estado, sobre una poboación castigada polas sancións e a pandemia (9) Human Rights Watch prefire repetir o guión escrito polos seus padriños políticos de Washington.

As protestas de xullo de 2021 en Cuba, mal duraron 48 horas. A famosa violencia policial non se parece nin de lonxe a brutalidade observada en Perú. En Cuba quen participaron en actos de violencia –violencia extrema en certos casos- contra axentes e propiedades públicas, tiveron audiencia pública e sentenzas apelábeis (10). Pero para Human Rights Watch –e para o guión mediático- aquelas miñas xoias sonche presos políticos (11) expresión vedada para as persoas detidas nas manifestacións do Perú; nin sequera lla aplican a un presidente electo polas urnas, coma Pedro Castillo.

Mantense o apagón mediático sobre Perú; aquélanse polo custe económico das protestas. O diario El Pais daba conta da alarma lanzada pola axencia internacional de cualificación Fitch fronte o acusado derrame das finanzas peruanas. (12). Que fique claro de que vai todo isto.

1 https://www.elmundo.es/internacional/2023/01/20/63c9cd3ae4d4d848558b459a.html
2 https://pagina3.pe/actualidad/muertes-por-protestas-en-peru-se-eleva-a-58-y-crisis-se-agudiza-ante-la-violencia-desatada-por-manifestantes-y-la-pnp/
3 https://www.antena3.com/programas/espejo-publico/noticias/disturbios-altercados-peru-fallido-autogolpe-estado-pedro-castillo_202212096392fd0dad8bc10001feaa09.html
4 https://www.clarin.com/mundo/human-rights-watch-cuestiono-argentina-victimice-pedro-castillo-golpe-peru_0_elbgW7ewfU.html
5 https://www.europapress.es/internacional/noticia-hrw-llama-justicia-peru-investigar-manera-inmediata-muertes-protestas-20221222071636.html
6 https://www.hrw.org/es/news/2022/12/08/pronunciamiento-de-human-rights-watch-sobre-el-golpe-de-estado-en-el-peru
7 https://www.infobae.com/america/america-latina/2023/01/23/human-rights-watch-pidio-a-los-lideres-de-la-celac-que-cuestionen-a-cuba-y-venezuela-por-las-graves-violaciones-a-los-derechos-humanos/
8 https://misiones.cubaminrex.cu/es/articulo/conozca-las-243-sanciones-de-trump-contra-cuba-adicionales-al-asfixiante-bloqueo
9 https://www.cubahora.cu/politica/la-fuerza-de-tarea-para-la-internet-en-cuba-un-nuevo-modelo-de-subversion
10 https://www.youtube.com/watch?v=9-x9789vyec
11 https://dialogo-americas.com/es/articles/los-presos-politicos-de-cuba-nicaragua-y-venezuela/#.Y_yOyx_MLcs
12 https://elpais.com/economia/2023-02-22/fitch-advierte-de-que-las-protestas-en-peru-deterioran-las-finanzas-de-las-empresas.html

Insurgente

 Iroel Sánchez coida que por volta de seis décadas de Revolución, xa ninguén cre no gastado debate de canto tempo lle queda ao socialismo cubano porque o que hoxe interesa e cando vai cambiar o imperialismo e a súa política de xenocidio contra o pobo cubano. “Iso é unha vitoria”, di o director de La Pupila Insomne, o medio premiado con milleiros de visitas diarias de todo o mundo pola súa creatividade e coherencia. Sánchez responde a un cuestionario de Insurgente e di que “a definitiva será cando deamos retomado a via do progreso, recuperemos, renovemos e superemos os nosos grandes logros sociais, cambiemos e renovemos o noso funcionamento social e económico para, ao marxe do que fagan os nosos inimigos, atinxir o que o noso pobo merece, recollido na Constitución que fora aprobada en 2019 por máis do 86% do electorado, e para iso, o decisivo será o que fagamos nós, malia que haxa que superar atrancos propios e alleos”.

-A viaxe do presidente Díaz-Canel novembro pasado a Alxer, Rusia, Turquía e China, que resultados trouxo para a Illa?

 -Permitiu restaurar lazos económicos, tratar subministracións, entre elas de enerxía, abrir oportunidades de investimento, cancelar débedas e retomar créditos. Esenciais para enfrontar os efectos da guerra económica remontada por Trump e prolongada por Biden no medio da pandemia de Covid 19 para deixaren Cuba sen combustíbeis e pecharlle  acceso a finanzamentos e créditos.

 -Trala desaparición física de Fidel, primeiro, e a substitución a Raúl en 2019, a contrarrevolución esperaba o fin do socialismo en Cuba. Mais Díaz-Canel é continuidade e, por enésima vez levaron un chasco os promotores do bloqueo. Como valora o pobo ao presidente?

-O compañeiro Miguel Díaz-Canel non só asumiu o desafío de continuar a obra encabezada por Fidel e Raúl, personalidades dotadas da autoridade histórica que outorga seren protagonistas e líderes da epopea que liberou ao país do xugo estadounidense, derrocou a ditadura batistiana e desenvolveu ao país fronte ao cerco imperialista, senón que houbera enfrontar un agravamento nunca antes visto da guerra híbrida dende Estados Unidos. Aconteceron asemade varias catástrofes naturais e ao tempo padecemos agresións de novo tipo por vía da internet. Veu a pandemia, e accidentes maiores onde Cuba mostrou a súa determinación, intelixencia, firmeza e preparación para, nas máis difíciles circunstancias, artellar as forzas revolucionarias para dar solución a moi complexas problemáticas, varias delas inéditas, e manter entre adversidades o que Diaz-Canel chamou resistencia creativa. Ese alarde de traballo e a súa sensibilidade para estar perto da xente máis necesitada cando hai apuro, gañáronlle o aprecio da maioría malia a encarnizada guerra psicolóxica, pagada por EUA para desacreditalo con manipulacións e mentiras, nomeadamente nas redes dixitais.

 -Ao Internet inzar en Cuba, desatouse unha nova guerra contra a Revolución a través das redes sociais. Como pode Cuba dar resposta esa nova fronte?

–A preparación para esa guerra require, ao meu ver, tres elementos básicos nos que nos queda moito por andar: 1º Formación dunha cultura crítica a escala masiva que permita a cada persoa orientarse e discriminar información de desinformación nas redes. 2º Creación a nivel individual e colectivo de habelencias para aproveitar ao máximo as posibilidades que brindan os dispositivos tecnolóxicos e a Rede para a creación e circulación de contidos de calidade nas redes. 3º Articulación efectiva e permanente de todas as forzas para defendermos a Revolución nas redes. Para logralo é imprescindible entrelazar o papel do sistema educativo, os medios de comunicación, as institucións estatais e as organizacións sociais, políticas e de masas. Algo se alcanzou cando provocamos o fracaso de campañas nas redes que teñen detrás laboratorios de guerra psicolóxica, millóns de dólares, plataformas tecnolóxicas que, como se revelou por medios como The Intercept, predican, censuran e promoven contidos ditados por instancias do goberno dos EUA. Porén falta unha enormidade por avanzar na preparación de toda a sociedade para un uso culto, crítico, creativo, humanista e solidario desas ferramentas.

-Cuba asumiu en xaneiro a presidencia do Grupo dos 77 máis China.

–Que 134 países escollan Cuba para presidir o grupo é, antes de máis, un recoñecemento para un goberno que os EUA cualifican de inimigo público e promotor do terrorismo. Os países que votaron por Cuba queren intervir contra as desigualdades económicas internacionais que golpean as aspiracións de desenvolvemento da inmensa maioría das nacións. O feito de un país que impulsou fortemente a cooperación Sur-Sur en educación e saúde, como é o caso de Cuba, graduando nas súas universidades decenas de miles de profesionais do Terceiro Mundo, enviando brigadas médicas a 74 países, liderar o Grupo dos 77 mais China, é unha esperanza para a cooperación que tantos necesitan. Temas que afectan sempre as nacións máis pobres, coma o cambio climático, o baixo nivel de recursos de crédito para creceren, ou a débeda externa, precisan dun pulo. Para os países do Sur, Cuba xogou un activo papel de denuncia e concertación, razón adicional pola que seguramente esa elección é ben recibida polos membros do grupo. Igualmente, o desenvolvemento bio-tecnolóxico cubano, demostrado na súa capacidade para producir tres vacinas contra a Covid 19 dá un atractivo adicional ao anunciado cume sobre ciencia, tecnoloxía e innovación como premisa para o desenvolvemento e o enfrontamento a futuras pandemias, a celebrar na Habana no ano que andamos.

-A radicalidade da Revolución cubana corresponde a un contexto histórico e a unha época concreta.

–Cada país e cada época ten características propias e dacordo con elas actúan os revolucionarios para transformaren a realidade. Quen deu avanzado máis profundamente na demolición das estruturas de dominación do imperialismo e na intervención do control dos nosos países polas oligarquías nacionais, transformaron a longo prazo a beneficio dos seus pobos. Eis o caso de Venezuela, Nicaragua e tamén Bolivia, onde a represión máis brutal non puido evitar o rápido regreso das forzas populares ao goberno; os actuais procesos xurídicos aos golpistas, revelan unha toma de conciencia contra a impunidade, combinando a forza da Lei coa mobilización popular. Noutros países, a facilidade coa que se operaron retrocesos revela a fraxilidade das transformacións realizadas, polo seu carácter non estrutural, ao non aproveitar os momentos de alta popularidade e consenso para levar adiante, apoiados nunha gran mobilización popular, a destrución do aparello do estado burgués, que chamaba Lenin en O Estado e a Revolución. O sucedido brinda duras leccións que seguramente foron aprendidas. Porén, non nos toca aos revolucionarios cubanos cualificar nin dar receitas, ese foi sempre o método de Fidel e segue sendo o da dirección cubana hoxe.

 -Pode haber quen entenda a boafé que o do bloqueo non é atranco obxectivo senón andrómena para escusar os problemas de Cuba.

–Quen tal pense, debería atender razóns elementais: se for o bloqueo unha escusa, por que non quitalo e deixar ao goberno cubano sen bloqueo para que fique a vista de todos a súa responsabilidade das carencias. A verdade é que cando Cuba procura desenvolver unha vía de ingresos que pase por riba do bloqueo, o goberno do EUA fai algo para impedilo e case sempre mediante seu poderío imperial, por riba da  relación bilateral. Así foi co Investimento Estranxeiro e a Lei Helms-Burton, coas remesas e as barreiras que puxo Trump ao turismo, os atrancos para os viaxeiros europeos que visitan Cuba entrar nos EUA Estados ou a campaña contra os acordos de colaboración médica cubana; e a lista continúa. EUA é a maior economía do mundo, o mercado natural de Centroamérica e Caribe, a que pertence Cuba. Cantos días sobreviviría calquera goberno desa rexión fronte medidas como as que Washington aplica á Habana? Todo iso sen sumar as consecuencias da decisión de Trump, que Biden mantén, de incluir Cuba na “lista de países patrocinadores do terrorismo”, o que fai que calquera transacción bancaria que leve o nome da illa sexa bloqueada de maneira automática, xa non desde Estados Unidos, senón practicamente desde calquera país. Repito: quen teña dúbidas do que significa ese bloqueo para a economía cubana, que o imaxine aplicado a outro veciño dos EUA e así terá unha idea de se é unha xustificación, ou un feito real e concreto que dana a eito o desempeño económico cubano. Outro asunto é coidar que todo o que facemos en Cuba é perfecto e que non cometemos erros, o que unha parte deses erros non están inducidos polo bloqueo; a dirección revolucionaria non deixa de criticar burocratismos que agravan os males do bloqueo, que é, sen dúbida, o principal condicionante de gran parte da actividade económica e social na illa.

-Dinque Cuba é unha ditadura e que demócratas son os que votan arreo no capitalismo sen seren atendidos.

–A democracia liberal que nos venden como modelo está concibida para a reprodución do sistema capitalista, mais cando, con todo, chega ao Goberno, por mor do desgaste do propio sistema e da mobilización popular, unha alternativa que pode significar unha amenza aos intereses oligárquicos, os outros poderes dan golpes xudiciais, mediáticos, parlamentarios e até militares en defensa do que coidan debe ser a orde natural das cousas. Non che hai procedemento vedado:  o asasinato dun candidato, a cadea inxusta para outro, a manu militari, ou a ameaza dos bancos. Para o capital, democracia é unicamente eleccións nas que interveñen de maneira decisiva o diñeiro e os medios de comunicación, nunca en poder das maiorías senón sempre dependentes de anunciantes e accionistas. Son procesos realizados no medio de desigualdades económicas, educativas, culturais, de comunicación, onde representantes das elites económicas organizados en partidos dirimen diferenzas en público para obteren primeiro financiamento, e despois votos. En Cuba, sen intervención do diñeiro nin de partido algún, son os veciños, organizados en asembleas de base, quen nomea candidatos; a seguir nunha boleta en cada circunscrición e por voto secreto, elixen un delegado á Asemblea Municipal, que é o máximo órgano de poder en cada territorio. É esa Asemblea Municipal, conformada por delegados electos directamente polo pobo, non a elite dun partido que fai listas en dependencia dos seus intereses e financistas, quen vota por unha candidatura a deputados á Asemblea Nacional pola que novamente deberá votar o pobo de maneira directa e secreta para conformar os máximos poderes da nación. Sistema aínda perfectíbel, se cadra, pero é o dun país sen analfabetismo, con nove graos de ensino obrigatorios, onde a saúde e educación son garantías universais e os cidadáns non deben pagar co seu voto favores aos políticos para o acceso a eses servizos, como acontecía antes de 1959 e segue ocorrendo en moitos países. O exercicio electoral cubano está máis próximo do ideal democrático que propugnan e non practican os que agriden Cuba. E a maiores de eleccións, a sociedade cubana ten moitas outras formas de participación democrática superiores ás do capitalismo, en defensa dos dereitos dos traballadores, dos estudantes, dos habitantes das comunidades, Unha participación que, malia adoecer por veces formalismos e desviacións na prática concreta, nada ten que ver coas deformacións que provocan os intereses económicos que corrompen e dominan a política na maioría das sociedades capitalistas.

Tradución ao galego de Isolina Couso para TSA.

Farruco Sesto – NÓS diario

A idea-sentimento da unidade latinoamericana vén de lonxe e forma parte medular do ideario bolivariano. Formulada inicialmente por Miranda e retomada e impulsada por Bolívar, esa idea permanece no imaxinario colectivo, desde comezos do século XIX, como choiva que non molla pero empapa.

Bolívar expresouno en 1815, na súa Carta de Xamaica: “Desexo máis ca ninguén ver  formar en América a máis grande nación do mundo, menos pola súa extensión e riquezas que pola súa liberdade e gloria. É unha idea grandiosa pretender formar de todo un mundo novo unha soa nación cun só vínculo que ligue as súas partes entre si e co todo.”

Pero non só o expresara senón que, de feito, convocou unha magna asemblea con representantes plenipotenciarios dos distintos países para discutilo, acontecido en 1826 e convertido en historia co nome de Congreso Anfictiónico de Panamá. Porén, seus esforzos foron inútiles. Como inútiles resultaron tamén as distintas versións de integración, xa moito menos ambiciosas, que tiveron lugar dende aquela, ao longo destes dous séculos transcorridos.

E iso foi así, porque esa unión das nacións, entendida como unidade dos iguais, carecía de posibilidade real, baixo a sombra interventora dos EUA que xa desde 1823 proclamaran publicamente seu dereito ao control de todo o territorio continental.

É comprensíbel, pois, que para atender esa materia pendente da unidade americana, un bolivariano como o era Hugo Chávez, xunto cun grupo solidario de presidentas e presidentes de avanzada, expuxesen e desen convencido ao resto de presidentes e xefes de goberno da rexión para integrar e conformar unha Comunidade de Estados Latinoamericanos e Caribeños, que con ese nome, coñecemos hoxe coma CELAC. Acordada a súa fundación en 2010 nunha reunión que se deu en México, e primeiro cume que consagraba a súa existencia tivo lugar ao seguinte ano en Caracas.

Nel, o anfitrión Hugo Chávez, expresaba con moita claridade: “Até cando? Até cando imos ser nós a periferia atrasada,  explotada e aldraxada? Xa abonda; estamos a poñer aquí a pedra fundamental da unidade, a independencia e o desenvolvemento suramericano. Vacilar sería perdermos (…) Ou facemos unha patria grande ou non haberá patria para ninguén nestas terras, entendámolo definitivamente”

Pola súa banda, Raúl Castro, presidente de Cuba naquela altura, expresaba maxistralmente a importancia dese proxecto de unidade na diversidade: “Temos o privilexio de asistir a un acto fundacional de carácter transcendental (…) reivindicamos máis de dous séculos de loitas e esperanzas. Custounos esforzos chegarmos tan lonxe, pero tamén sangue e sacrificio; as metrópoles coloniais de outrora e as potencias imperiais de hoxe foron inimigas deste empeño. (…) A Comunidade de Estados Latinoamericanos e Caribeños é a nosa obra máis prezada; simbolicamente, consolida o concepto dunha rexión unida e soberana, comprometida cun destino común. En termos estratéxicos, bríndanos o instrumento político requirido para axuntar vontades, respectar diversidades, resolver diferenzas, cooperar polo ben dos nosos pobos e solidarizarnos uns cos outros”.

Doce anos despois, son agora igualmente outros dous presidentes de Venezuela e Cuba quen nos ratifican aquela visión. Dinos Maduro: “Asumirnos como Patria Grande e asumir a política da Gran Política, a política escrita con P maiúscula, a política da unión na diversidade, respectando as características especificas dos modelos políticos, económicos e sociais de cada país, respectando o programa político de cada liderado que estea á fronte de cada país, de cada goberno, facendo un grande exercicio de tolerancia, de inclusión, que nos leve a unha unión verdadeira na diversidade política, ideolóxica, cultural”. Ao tempo que Diaz Canel afirma: A Celac é obra de todos; fortalecela constitúe unha necesidade inaprazabel e un deber compartido para lograrmos a unidade e integración do que Martí chamou Nosa América”.

Co gallo do recente VII Cume da Celac, celebrada días pasados en Arxentina, é ben lembrar estas orixes, estes propósitos, estas razóns, estes sentimentos, para entender que a tarefa de construción da unidade latinoamericana e caribeña, é un compromiso de longo alento que non debe cesar nin desviarse. Aínda máis, nesta época na que a crise das hexemonías occidentais, correspondente a unha visión unipolar do mundo, comeza a abrirlle paso á imparábel realidade dun novo mundo multipolar.