Raúl na Praza da Revolución (foto de Ismael Francisco/ Cubadebate)
Rosa Mirian Elizalde – La Jornada
Temos na memoria os epitafios escritos por adiantado hai 30 anos. Coa URSS en saldo, os sabios da tribo auguraban que Cuba non resistiría sen o ouro de Moscova nin podería soportar a entropía do socialismo real, co engadido do asedio dos EUA. “Os enterradores esperan coa pa alzada”, escribira en 1992 Eduardo Galeano.
Pois que a opinión dominante recordaba que todas as revolucións comezan e rematan a canonazos, o mellor que lle podía suceder á cubana era Fidel Castro renderse por adiantado para aforrar mortos. O diario El Pais, de Madrid, recomendaba á Moncloa axudar ao goberno sobrevivente da Habana “para integrarse na comunidade occidental, á que Cuba pertence por historia e por dereito propio; tratando con iso de paliar as consecuencias dunha transición violenta e evitando odios e vinganzas”.
Insultos aparte -iso da nosa renuncia a ser occidentais- houberon de esperar tres décadas para que sucedese o que algúns chaman a transición sen acontecer o desenlace tan longamente esperado. A chamada Xeración Histórica, a dos barbudos da Serra Mestra, simplemente deixou hai uns días os seus cargos políticos, sen máis consecuencias que os longos aplausos que lle tributaron os delegados e invitados ao VIII Congreso do Partido Comunista de Cuba, en xesto de gratitude. “Nada me obriga a esta decisión, pero creo firmemente na forza e valor do exemplo e na comprensión dos meus compatriotas e a fe que mentres viva, estarei listo, co pé na estribeira, para defender á Patria, a Revolución e o Socialismo”, dixo Raúl Castro 16 de abril, ao anunciar que concluía o seu mandato como Primeiro Secretario do Partido.
Nin violencia, nin odio, nin vinganza. No que respecta a Cuba, a historia pasou por riba dos que agoiraban un Muro de Berlín tropical. Raúl Castro despídese falando non só de socialismo, senón da necesidade de recrealo e de estarmos preparados para aplicar correccións e novidades. O presidentel Díaz-Canel, que o sucede no cargo, engade que compre conectar coa sociedade e fortalecer unha democracia co apelido socialista, “vinculada á xustiza e a equidad social, ao exercicio pleno dos dereitos humanos, á representación efectiva e a participación da sociedade nos procesos económicos e sociais en curso… Todo iso nunha contorna cada vez máis libre dos lastres do burocratismo, do centralismo excesivo e da falla de eficiencia”.
Construír un edificio novo sobre os alicerces dun compromiso histórico exemplar. Diso se trata, aínda que non o queiran recoñecer os que agoiraron toda a súa vida o fracaso da Revolución cubana. Ao bautizala, Fidel Castro déralle nome de socialista, democrática, dos humildes, cos humildes e para os humildes. Nada de parolada retórica. Díxoo na rúa, ante unha multitude de persoas armadas e decididas a combater unha invasión do goberno de Estados Unidos e os seus mercenarios, 16 de abril de 1961. Como recoñeceu o escritor Vázquez Montalbán, o peor para Cuba non foi estar soa, o peor é estar rodeada, aínda que coa clarividencia de apostar por un socialismo sen as malformacións políticas e económicas da Europa de aquende muros.
Francisco Fernández Buey, o gran teórico marxista, catalogaba de políticos hipócritas aos que impediron a construción do socialismo no Leste e despois laiáronse de velo convertido nun monstro. E engade: “Nese contexto, o discurso numantino de Castro ten para min o valor da coherencia moral… A única maneira de saber se Cuba podería chegar a ser socialista no sentido orixinal da palabra, ou se aínda pode chegar a selo, é pensar na hipótese de poderen realizar o que a maioría da xente quería cando fixo a revolución. Sabemos que iso nin llo permitiran nin llo deixarán facer.”
Estando nesas, chegou a Era de despois de Castro, sen os cataclismos anunciados. Sucedeu a renovación perante os ollos de todo o mundo, con paciencia e agudos recursos tácticos que axudaron a desatar as calidades e as capacidades da xente do común. Non quedan de seu guerrilleiros no Partido que conduciu a política nacional: a xeración que ten nas súas mans os destinos do país naceu despois de 1959 e exprésase tamén en feminino. A idade media dos nosos dirixentes é agora de 42,5 anos. Son mulleres o 54,2% de quen ocupan responsabilidades e o 47,7%, negros e mulatos. Existen 75 primeiras secretarias de comités municipais e de distrito (42%) Mudou toda a estrutura do poder político e gobernamental, pero non o rumbo.
A teima de Cuba non é polo cambio, senón por darlle sentido pleno a esa palabra e seguir capeando unha prolongada situación de emerxencia. Se cadra, os enterradores da pa alzada cansan de esperar.
Artigo publicado orixinalmente en La Jornada, de México e distribuido en todo o mundo.
Tradución ao Galego para TSA por Liliana Cabazos.
