Santiago Badín González *

Cuba inviste múltiples recursos humanos no eido da medicina pública. Dos 485.479
traballadores e traballadoras deste sector, hai 95.487 médicos, o que supón un, ou unha, por 118
habitantes. (hai 45.025 Médicos Xerais integrais) Dentro das especialidades, salienta que hai
18.910 estomatólog@s, o que significa un, ou unha, por 595 habitantes. Rexístranse 85.732
enfermeir@s, un por 131 habitantes; 79.909 tecnólog@s da saúde, un por 185 habitantes; 61.754
outr@s licendiad@s da Saúde. En total, hai 8,5 médicos por cada mil habitantes.

Os principais indicadores de saúde revelan que a mortalidade infantil d@s menores de un ano é
de 4 por 1.000 dos nados vivos e a d@s menores de 5 anos é de 5 por 1.000. A
expectativa de vida está en 78.45 anos; a mortandade xeral é de 8.9 mortes por 1.000 habitantes. A
prevalencia das doenzas crónicas non transmisíbeis ten un programa de inmunización que protexe
contra 13 enfermidades; as doenzas cardiovasculares (218 por 100.000 habitantes) son a causa
principal de morte, seguidas polos tumores malignos (215), as enfermidades cerebrovasculares
(82,4), a influenza e neumonía (64,3) e mais os accidentes (47,4). A prevalencia do VIH na
poboación de entre 15 a 49 anos é 0.27%. Cuba é o primeiro país que erradicou a transmisión de nai
a fillo do VIH.

O programa cubano de vacinación abrangue vacinas contra doenzas xa eliminadas como a
poliomelite (dende 1962), a malaria (dende 1967), o tétanos neonatal (dende 1972), a difteria (desde
1979), a meningoencefalite post-parotidite (dende 1989), a síndrome da rubeola conxénita (dende
1989), o sarampión (desde 1993), a pertuse (dende 1994) e a rubeola (dende 1995).
Na Escola Latinoamericana de Medicina (ELAM) téñense formado 39.000 médicos de 121
países máis 28.000 médicos pertencentes aos 10 cursos académicos da ELAM. Contribúe á
cobertura da saúde doutros países, xestiona competencias e habilidades e produce e reproduce
coñecementos.
A Operación Milagre, lanzada por Fidel e Chávez, beneficia a 14 países, o estudo da
discapacidade a 6 países, a Brigada Henry Reeve a 27 países. En toral, con 372.783 colaboradores
e colaboradoras en 595.400 misións son 162 países os axudados pola medicina cubana, como por
exemplo Chile, en 1960, ou Arxelia en 1963.

A industria biotecnolóxica e farmacéutica cubana conta con 32 empresas, 78 instalacións
produtivas e 21.785 traballadores e traballadoras. A industria médico-farmacéutica e biotecnolóxica
cubana propicia no sistema de saúde o desenvolvemento de vacinas profilácticas contra doenzas
infecciosas e mellora a calidade de vida de toda a poboación producindo biofármacos para o
tratamento do cancro e posibilitando o diagnóstico temperán das doenzas.

Por exemplo, o programa de atención integral ao paciente diabético mediante o HEBERPROT-P
(cuxo creador ten a consideración de Heroe da República de Cuba) modifica o paradigma de
tratamento cun 78% de eficacia que evita as amputacións. Na actualidade hai máis de cen mil
pacientes tratados en 20 países. No caso do óso exposto que antigamente era equivalente á
amputación, despois de 18 infiltracións durante 6 semanas e a posterior cicatrización durante 51
días, a eficacia do medicamento cubano é igual ou maior ao 95% nos pacientes tratados. Con
respecto á osteonecrose de calcaneum, logo de 32 infiltracións ao longo de 10 semanas, a ferida
péchase e despois de 45 días a eficacia dos casos tratados supera o 60%.
En relación coa exportación dos servizos profesionais asociados coa saúde e coa atención
médica cubana fóra de Cuba, salientan os referidos á saúde de óptica, farmacia e produtos da
medicina natural e tradicional. O 80% dos cartos que chegan ao país procedentes da exportación dos
servizos médicos revírtese na sanidade pública cubana. Arestora, a vacina cubana contra o cancro de
pulmón comercialízase en Venezuela, Paragüai, Colombia e Vietnam, habendo ensaios clínicos nos
Estados Unidos, Reino Unido e noutros países da rexión das Américas.

Os principais retos do sistema nacional de saúde céntranse no avellentamento poboacional, nos
elevados custes, nas limitacións financeiras, na introdución de tecnoloxías de avanzada e no
bloqueo imposto contra Cuba polos Estados Unidos. O rexeitamento internacional ao bloqueo,
recrudecido pola Administración Trump, é case unánime. No sector da saúde tradúcese nunha
afectación de 104 millóns 148 mil 178 dólares e nun acumulado de 2 mil 913 millóns 772 mil 858
dólares.

*O Dr. Badin é especialista de 2º Grao en Medicina Xeral Integral e
Secretario Xeral do Sindicato Nacional de Traballadores e Traballadoras da Saúde.